واگرایی در بورس – شناسایی واگرایی در اندیکاتورها

واگرایی در بورس و در اندیکاتورها برای آن دسته از معامله گرانی که برای تحلیل بازار بورس از تحلیل تکنیکال استفاده می کنند، شناسایی واگرایی نقش مهم و تعیین کننده در تصمیمات معاملاتی آنها برای خرید و فروش سهام دارد. برای شناسایی واگرایی ها وجود اندیکاتوها لازم و ضروری است.

چرا که به وسیله آنها می توان واگرایی ها را تشخیص داد. در این مقاله سعی شده ابتدا به تعریف اندیکاتورها و دسته های آنها پرداخته شود و پس از آن به تعریف واگرایی در بورس و انواع آنها و تفسیرشان بیان گردد.

 

تعریف اندیکاتور

اندیکاتورها به ابزارهای ثانویه ای گفته می شود که بر اساس محاسبه قیمت ، حجم معاملات ، جریان های نقدی پولی، به محاسبه حرکات و نوسانات واقعی قیمت در سهم یک شرکت می پردازد. اندیکاتورها از این جهت در تحلیل تکنیکال مهم هستند که می توانند برای تحلیلگر شرایطی را فراهم کنند تا اطلاعات اضافی بر روند کلی سهم خاصی را گردآوری نماید.

 

پیشنهاد همیار بورس : محصول فیلتر نوسانگیری بورس + 4 اندیکاتور نوسانگیری

 

انواع اندیکاتورها

اندیکاتورها را می توان به دو گروه تقسیم بندی نمود:

1- اندیکاتورهای پیشرو (Laeding) :

این گروه از اندیکاتورها درواقع یک نوع سیگنال برای شناسایی روخدادها در آینده می باشند و در ماهیت خود توانایی پیش بینی رخدادهای صورت گرفته در قیمت یک سهم را دارند.

 

اکثر اندیکاتورهای پیشرو در گروه اسیلاتورها هم قرار می گیرند. بدین معنا که در یک بازه خاصی از قیمت در حال بالا و پایین رفتن هستند.

برای نمونه می توان به  اندیکاتور RSI  در این گروه اشاره کرد. اندیکاتور RSI  یک اندیکاتور پبشرو در نظر گرفته می شود و در عین حال جزء گروه اسیلاتورها هم می باشد چون در بازه ۰ تا ۱۰۰ در حال نوسان است ( اگرچه نوسان معمولی این اندیکاتور بین  ۳۰ تا ۷۰ می باشد).

از مزایای ایجاد این نوسان تعیین و بررسی نقاط اشباع خرید  (over bought) و اشباع فروش (over sold)  است که در تحلیل تکنیکال بسیار با اهمیت است. هنگامی که به نقطه ی اشباع خرید در روند می رسیم، انتظار می رود که روند به مرور حالت کاهشی به خود بگیرد و در هنگامی که به نقطه اشباع فروش بر می خوریم، انتظار می رود که روند به مرور صعودی گردد.

 

2- اندیکاتورهای تاخیری (Lagging)  :

این گروه از اندیکاتورها اطلاعات باارزش و مفیدی درباره سهم، در طول روند در اختیار  تحلیلگر می گذارند. اما ویژگی پیش بینی روند را که در اندیکاتور های پیشرو وجود دارد، را ندارد و کمتر سیگنال های خرید و فروش  به معامله گران می دهند.

ویژگی اصلی این اندیکاتورها، تمرکز بر روی روند معاملاتی می باشد. از بارزترین نمونه های اندیکاتورهای تأخیری می توان به باند بولینگر و میانگین متحرک اشاره کرد.

 

پیشنهاد می کنم مقاله آموزش فیلتر نویسی در سایت مدیریت فناوری بورس را حتما مطالعه کنید

 

اندیکاتورهای مناسب برای تشخیص واگرایی

از میان تمام اندیکاتورهای موجود، اندیکاتور MACD ، CCI و RSI برای تشخیص واگرایی ها از سایر اندیکاتورها مناسب تر هستند که از میان آنها اندیکاتو RSI پرکاربردتر است .

در اندیکاتور RSI برای تشخیص واگرایی ها در کف باید تراز را زیر ۳۰ و در سقف تراز را بالای ۷۰ در نظر گرفت. چراکه تراز های غیر از این دو اعتبار کمتری دارند.

 

تعریف واگرایی در بورس

واگرایی در بورس یا Divergence را می توان در یک تعریف ساده « حرکت قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت همدیگر» تعریف نمود. در بیان علت وقوع این حالت می توان  گفت که زمانی واگرایی در بورس رخ می دهد که قیمت از ادامه حرکت می ایستد و تغییر جهت می دهد.

از واگرایی در تحلیل تکنیکال به عنوان یکی از سیگنال های بسیار مهم و تأثیرگذار برای معامله سهام یاد می شود.

 

مقاله کاربردی آموزش کندل استیک در تحلیل تکنیکال اکنون در دسترس خوانندگان می باشد

 

انواع واگرایی در بورس

بر اساس حالت‌های گوناگونی که بین قیمت یک سهم و اندیکاتور اتفاق می افتد، واگرایی های مختلفی تشکیل می شود.

واگراییدر بورس به سه نوع تقسیم می شوند :

1- واگرایی معمولی

2- واگرایی مخفی

3- واگرایی زمان

 

در زیر به تعریف مختصر و مفید هر سه نوع واگرایی خواهیم پرداخت.

1- واگرایی معمولی (Regural Divergence )  :

واگرایی معمولی یا Regular Divergence  یک نوع از انواع واگرایی در بورس است که پیام آور بازگشت قیمت است، این نوع واگرایی در انتهای روند ها شکل می گیرد و نشان دهنده ی اختلاف و تناقض رفتاری در حرکت اندکاتور با نمودار قیمت سهم می باشد.

به بیان ساده تر می توان گفت در زمان تشکیل واگرایی معمولی، قیمت از ادامه حرکت می ایستد و تغییر مسیر می دهد.

همچنین می توان گفت واگرایی معمولی به معنای ضعیف شدن مسیر روند سهم و اخطار بازگشت است و در دسته ی سیگنال های بازگشتی قرار می گیرد. این نوع واگرایی را با نمادRD  نمایش می‌دهند. واگرایی معمولی به دو دسته واگرایی مثبت و واگرایی منفی تقسیم می شود .

 

الف- واگرایی معمولی مثبت (RD+) :

این نوع واگرایی تنها در روند نزولی تشکیل می شود علت شکل گیری آن هم این است که قیمت سهم موفق می شود کف جدیدی ، پایین تر از کف قبلی یا همتراز با کف قبلی خود تشکیل دهد اما اندیکاتور نمی تواند کف جدید بسازد و کفی را بالاتر از کف قبلی نشان می دهد.

تصویر شماره 1 اختلاف روند قیمت و اندیکاتور را در واگرایی معمولی مثبت نشان می دهد.

 

وقوع واگرایی معمولی مثبت به این معناست که قدرت فروشندگان در حال ضعیف شدن و قدرت خریداران در حال غلبه بر آنان است.

همچنین نشان می دهد که روند نزولی قیمت سهم درحال ضعیف شدن و رسیدن به خط حمایتی است ولی نمی توان گفت که این حالت به معنای بازگشت قیمت (و مثبت شدن آن) و یا شکسته شدن خط حمایتی است، حتی ممکن است این روند منفی ضعیف شده مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد.

بلکه برای تشخیص و پیش بینی عملکرد روند سهم در آینده باید از ابزار ها و استراتژی های کمکی استفاده نمود.

تصویر شماره 2 واگرایی معمولی مثبت را نشان می دهد که در آن روند نزولی به خط حمایتی نزدیک شده و پس از تشکیل

واگرایی معمولی مثبت به حالت بازگشت قیمت درآمده و روند در حالت صعودی قرار گرفته است.

 

پیشنهاد می کنم مقاله آموزش خطوط حمایت و مقاومت در بورس را مطالعه کنید

 

واگرایی معمولی منفی (RD-) :

این نوع واگرایی در بورس همان طور که از نامش مشخص است، مخالف واگرایی معمولی مثبت است و تنها در روند صعودی تشکیل می شود.

واگرایی معمولی منفی درواقع زمانی شکل می گیرد که قیمت سهم موفق می شود سقف جدیدی ، بالاتر از سقف قبلی خود  تشکیل دهد اما اندیکاتور نمی تواند سقف جدید بسازد.

تصویر شماره 3 اختلاف روند قیمت و اندیکاتور را در واگرایی معمولی منفی نشان می دهد.

 

وقوع واگرایی معمولی منفی به این معناست که قدرت خریداران در حال ضعیف شدن و قدرت فروشندگان در حال غلبه بر آنان است. همچنین نشان می دهد که روند صعودی قیمت سهم درحال ضعیف شدن و رسیدن به خط مقاومتی است.

ولی نمی توان گفت که این حالت به معنای اصلاح قیمت (و پایین آمدن آن) و یا شکسته شدن خط مقاومتی است، حتی ممکن است این روند مثبت ضعیف شده مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد. بلکه برای تشخیص و پیش بینی عملکرد روند سهم در آینده باید از ابزار ها و استراتژی های کمکی استفاده نمود.

تصویر شماره 4 واگرایی معمولی منفی را نشان می دهد که در آن روند صعودی به خط مقاومتی نزدیک شده و پس از تشکیل واگرایی معمولی منفی همچنان به مسیر خود ادامه می دهد.

 

2- واگرایی مخفی ( Hidden Divergence) :

واگرایی مخفی یا Hidden Divergence یک نوع از انواع واگرایی در بورس است که پیام آور ادامه روند موجود است، این نوع واگرایی نیز همچون واگرایی معمولی در انتهای روند ها شکل می گیرد و نشان دهنده ی اختلاف و تناقض رفتاری در حرکت اندکاتور با نمودار قیمت سهم می باشد.

به بیان ساده تر می توان گفت در زمان تشکیل واگرایی مخفی، قیمت به حرکت خود ادامه می دهد و تغییر مسیر نمی دهد.

همچنین می توان گفت واگرایی مخفی به معنای تقویت روند سهم و ادامه روند موجود است و در دسته ی سیگنال های ادامه دهنده قرار می گیرد. این نوع واگرایی را با نمادHD  نمایش می‌دهند. واگرایی مخفی به دو دسته واگرایی مخفی مثبت و واگرایی مخفی منفی تقسیم می شود .

 

الف – واگرایی مخفی مثبت (HD+  ) :

این واگرایی طی یک روند صعودی به وجود می آید و هنگامی شکل می گیرد که قیمت سهم موفق شود کفی بالاتر از کف قبلی خودش بسازد، اما اندیکاتور یک کف پایین تر از کف قبلی خودش تشکیل می دهد که بیانگر ادامه‌دار شدن روند صعودی قیمت است و شاهد افزایش قیمت سهم و ادامه روند صعودی آن در آینده خواهیم بود.

درواقع می توان گفت واگرایی مخفی مثبت حالتی است که در آن تقاضای خریداران بر عرضه ی فروشندگان در روند صعودی سهم غلبه می کند و به معامله گران گوشزد می کند که تا هنگامی که نمودار به سطح مقاومتی کانال صعودی برسد با توجه به فشار تقاضا نسبت به عرضه  متوجه میزان ریسک گردند  و این مسئله را بررسی نمایند که احتمال شکسته شدن پرقدرت خط مقاومتی وجود دارد و یا این وضعیت تنها یک اصلاح روند می باشد و معاملات در کانال صعودی ادامه پیدا می کند.

مناسب ترین روش خرید در واگرایی های مخفی مثبت این است که قله پیش روی سهم را به عنوان مقاومت سهم تصور کرده و زمانی که قیمت سهم از آن عبور می کند، اقدام به خرید سهم نمود. برای خروج نیز بهتر است 2 درصد زیر خط مقاومت را به عنوان حد ضرر در نظر گرفت و آنگاه که در معاملات سهام قیمت پایانی به این نقطه رسید اقدام به فروش سهم نمود.

تصویر شماره 5 اختلاف روند قیمت و اندیکاتور را در واگرایی مخفی مثبت نشان می دهد.

تصویر شماره 6 واگرایی مخفی مثبت را نشان می دهد که در آن روند صعودی به خط مقاومتی نزدیک شده و پس از تشکیل واگرایی مخفی مثبت درحال شکستن پرقدرت خط مقاومتی می باشد.

 

ب – واگرایی مخفی منفی (HD-) :

این واگرایی (برخلاف واگرایی مخفی مثبت)  طی یک روند نزولی به وجود می آید و هنگامی شکل می گیرد که قیمت سهم موفق شود سقفی پایین تر از سقف قبلی خودش بسازد، اما اندیکاتور یک سقف بالا تر از سقف قبلی خودش تشکیل می دهد که بیانگر ادامه‌دار شدن روند نزولی قیمت است و شاهد کاهش قیمت سهم و ادامه روند نزولی آن در آینده خواهیم بود.

درواقع می توان گفت واگرایی مخفی منفی حالتی است که در آن عرضه ی فروشندگان بر تقاضای خریداران در روند نزولی سهم غلبه می کند و به معامله گران گوشزد می کند که تا هنگامی که نمودار به سطح حمایتی کانال نزولی برسد با توجه به فشار عرضه نسبت به تقاضا متوجه میزان ریسک گردند و این مسئله را بررسی نمایند که احتمال شکسته شدن پرقدرت خط حمایتی وجود دارد و یا این وضعیت تنها یک اصلاح روند می باشد و معاملات در کانال ادامه پیدا می کند.

تصویر شماره 7 اختلاف روند قیمت و اندیکاتور را در واگرایی مخفی منفی نشان می دهد.

تصویر شماره 8 واگرایی مخفی منفی را نشان می دهد که در آن روند نزولی به خط حمایتی نزدیک شده و پس از تشکیل واگرایی مخفی مثبت خط حمایتی را نمی شکند، بلکه اصلاح روند می نماید.

 

تفاوت واگرایی معمولی با واگرایی مخفی

تفاوت واگرایی معمولی و واگرایی مخفی در دو مورد زیر است:

واگرایی معمولی در انتهای یک روند به وجود می آید در حالی که واگرایی مخفی در انتهای یک اصلاح حاصل می شود.

واگرایی معمولی بیانگر توقف روند کنونی و تغییر مسیر آن است در حالی که واگرایی مخفی بیانگر ادامه روند کنونی است.

 

واگرایی زمانی ( Time Divergence) :

در این نوع از واگرایی بر خلاف دو نوع واگرایی پیشین که موضوع آن اختلاف بین قیمت و اندیکاتور بود، در این واگرایی یک اختلاف رفتاری بین قیمت و زمان به وجود می آید (در این نوع واگرایی اندیکاتور و رفتارهای آن مدنظر نیست) درواقع موقعی واگرایی زمانی به وقوع می پیوندد که قیمت در زمان بیشتری نسبت به حرکت قبل اصلاح می‌شود. .واگرایی زمانی را می توان به دودسته معمولی و هوشمند تقسیم نمود:

 

واگرایی زمانی معمولی RTD :

واگرایی زمانی معمولی حالتی است که در آن تعداد کندل‌های فاز اصلاح بیشتر یا مساوی با حرکت پیشین است. این حالت به این معناست که هنوز میل به چرخش بازار وجود ندارد و احتمالا حرکت پیشین ادامه خواهد داشت. برای درک بهتر واگرایی زمانی به مثال زیر توجه کنید:

با توجه به تصویر 9 اگر در روند صعودی سهمی حرکت اصلاح (قسمت ب) 30 کندل باشد، درحالی که حرکت پیش از آن (قسمت الف) با 12 کندل صورت پذیرفته است، می توان گفت واگرایی زمانی معمولی رخ داده است و نمودار تمایل به اصلاح بیشتر ندارد و روند صعودی ادامه پیدا خواهد نمود.

 

تصویر 10 نیز واگرایی زمانی معمولی را برای روند نزولی نشان می دهد.

 

واگرایی زمانی هوشمند STD :

واگرایی زمانی هوشمند حالتی است که در آن تعداد کندل‌های فاز اصلاح کمتر یا مساوی با حرکت پیشین است. اما درصد اصلاح زمانی از درصد اصلاح قیمتی بیشتر است و بیانگر این مطلب است که روند قبل ادامه پیدا خواهد کرد. برای درک بهتر واگرایی زمانی به مثال زیر توجه کنید:

اگر در روند سهمی (تصویر12) حرکت اصلاح به‌ اندازه 2۵ کندل و حرکت صعودی به‌اندازه 41 کندل بوده که نسبت این دو 60% است در حالی که قیمت به ‌اندازه 58% اصلاح شده است و درواقع درصد اصلاح زمانی بیشتر از درصد اصلاح قیمتی است..

 

تفسیر عملکرد

تشکیل واگرایی ها نشانه هایی جهت تغییر روند و یا ادامه روند هستند؛ اما نمی‌توان تنها به آنها اکتفا کرد و خرید نمود. زیرا تعیین نمی کند که واگرایی ها دقیقاً تا چه حدی ادامه خواهند داشت. لازم به ذکر است در بورس اوراق بهادار ایران تنها امکان خرید وجود دارد و نمی‌توان معامله فروش باز نمود و از آن سود برد.

بنابراین معامله گران تنها باید در روند صعودی خرید نمایند و برای این کار فقط باید واگرایی‌های مثبت را تعیین و در نظر گرفت.

واگرایی ها به دلیل اینکه خلاف جهت مسیر سهم حرکت می کنند، این پتانسیل را دارند که مسیر آنها کامل نشود بنابراین اگر مبنای خرید تنها بر اساس واگرایی ها در نظر گرفته شود درصد شکست در معاملات بسیار بالا می رود.

زمانی که اندیکاتور RSI خط ۵۰ را به سمت بالا قطع نمود، فرصت مناسبی برای خرید سهم است. همچنین هنگامی که RSI خط ۵۰ درصد را به سمت پایین قطع نمود، این وضعیت باید به عنوان حد ضرر سهم در نظر گرفته بشود و سهم فروخته شود.

بهترین و کم ریسک ترین روش ورود به سهم آن است که زمانی که قیمت سقفی جدید در سهم ایجاد گردید. آن را به عنوان خط مقاومت در نظر گرفت و هنگامی که این سقف شکسته شد، نسبت به خرید این سهم اقدام نمود.

در این روش ورود ۲ درصد زیرخط مقاومتی (که بر مبنای آن خرید صورت گرفته است) را می توان به عنوان حد ضرر در نظر گرفت و زمانی که قیمت پایانی سهم به این نقطه رسید اقدام به فروش سهم نمود.

ویژگی مثبت این روش ورود کم ریسک در آن و از معایب آن زمان بر بودن آن را می توان یاد کرد.

 

همچنین می توانید فیلتر طلایی بورس شامل 5 فیلتر طلایی را دانلود نمایید. 

 

مکان و سطوح مناسب برای تشکیل واگرایی:

سطوح حمایت و مقاومت داینامیک یا همان خطوط روند صعودی یا نزولی، بهترین سطوحی هستند که استعداد ایجاد واگرایی در آنها می رود. با ایجاد واگرایی در این سطح ها، می‌توان نسبت به سطح آن برای خرید و یا فروش سهم اعتماد نمود و در آن اقدام کرد. این وضعیت را هم می‌توان به باندهای کانال نسبت داد.

نموداری که در یک ساختار کانالیزه در حال حرکت است، آمادگی ایجاد واگرایی در کف و یا سقف کانال را دارد. در این شرایط بهترین عملکرد، نوسان‌گیری بین سقف و کف کانال می باشد که با ایجاد واگرایی در بورس نسبت به انجام معامله اعتماد بیشتری کسب می گردد. البته در این میان نباید نسبت به شکست فریب ‌دهنده  (fake) غافل بود.

 

شکست فریب دهنده (fake) :

زمانی ‌که نمودار با سرعت‌ بسیار و بدون واگرایی به سمت سطوح مقاومت و حمایت نزدیک می شود، احتمال شکست سطح مقاومت و یا حمایت وجود دارد. در این شرایط ممکن است شکست در این سطوح با واگرایی در بورس همراه باشد که به آن «شکست فریب‌دهنده» یا «فِیک» می گویند.

 

کاربردهای دیگر واگرایی در تحلیل تکنیکال بورس

استفاده در سطوح فیبوناچی :

اگر در یکی از سطوح فیبوناچی (معمولاً 8/61 درصد و 2/78 درصد) واگرایی تشکیل شود، می‌توان انتظار بازگشت قیمت از آن سطح را داشت و با استفاده از ابزارهای گوناگون تحلیل تکنیکال درپی زمان و قیمت های مناسب برای معامله بود.

پیشنهاد می کنم مقاله آموزش فیبوناچی در تحلیل تکنیکال بازار بورس را مطالعه کنید

 

استفاده در سایر الگوهای تکنیکال :

از واگرایی ها می توان در الگوهای دیگر تکنیکال مانند امواج الیوت، الگوهای هارمونیک، الگوهای برگشتی و … استفاده نمود. تشکیل واگرایی در هر یک از این الگوها، منجر به افزایش اعتبار آنها می گردد و این قابلیت را پیدا می کند که با بهره گیری از ابزارهای تحلیل تکنیکال درپی زمان و قیمت های مناسب برای معاملات سهام بود.

 

پیشنهاد همیار بورس : فیلتر نوسانگیری بورس

 

جمع بندی

واگرایی در بورس برای آن دسته از معامله گرانی که برای تحلیل بازار بورس از تحلیل تکنیکال استفاده می کنند نقش مهم و حیاتی دارد. واگرایی، حرکت قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت همدیگر است. واگرایی ها به سه نوع 1- واگرایی معمولی 2- واگرایی مخفی 3- واگرایی زمان تقسیم می شوند .

تفاوت واگرایی معمولی و واگرایی مخفی در بورس این است که واگرایی معمولی در انتهای یک روند به وجود می آید در حالی که واگرایی مخفی در انتهای یک اصلاح حاصل می شود. همچنین واگرایی معمولی بیانگر توقف روند کنونی و تغییر مسیر آن است در حالی که واگرایی مخفی بیانگر ادامه روند کنونی است.

اما در واگرایی زمانی اختلاف رفتاری بین قیمت و زمان می باشد و به این معناست که هنوز میل به چرخش بازار وجود ندارد و احتمالا حرکت پیشین ادامه خواهد داشت.

 

بیشتر بخوانید

فیلتر های کاربردی و مهم دیده بان بورس

آموزش پولبک در تحلیل تکنیکال بازار بورس (Pullback)

آموزش بورس و آموزش سرمایه گذاری در بورس

انواع روش های تحلیل تکنیکال در بورس